KHẢ NĂNG TRUNG CỘNG DÙNG VŨ LỰC TIẾN CHIẾM THÊM HẢI ĐẢO TẠI BIỂN ĐÔNG VIỆT NAM

1. Ý đồ chiến lược của Trung Cộng 

• Tuyên bố chủ quyền “đường chín đoạn”: Bắc Kinh từ lâu coi Hoàng Sa và Trường Sa là “lợi ích cốt lõi”, tương tự như vấn đề Đài Loan và Tây Tạng. Trong diễn ngôn chính trị của Tập Cận Bình, việc “hoàn thành thống nhất lãnh thổ biển đảo” được lồng vào “phục hưng dân tộc Trung Hoa”. Điều này khiến việc sử dụng sức mạnh vũ trang để “hoàn tất” chủ quyền không bao giờ bị loại trừ.

• Thực tế kiểm soát từng bước: Trung Cộng  đã có tiền lệ: dùng vũ lực chiếm nốt Hoàng Sa (1974), bãi Gạc Ma (1988), bãi cạn Scarborough từ tay Philippines (2012). Gần đây, họ triển khai dân quân biển, hải cảnh, và “chiến thuật vùng xám” để mở rộng hiện diện mà không phải nổ súng công khai. Điều đó cho thấy: chiến lược chủ đạo là xâm lấn tiệm tiến, tránh đụng độ lớn.

2. Năng lực quân sự và răn đe

• Ưu thế vượt trội: Quân Giải phóng Nhân dân Trung Cộng  (PLA) nay có hải quân lớn nhất thế giới về số lượng tàu chiến, cùng hệ thống tên lửa chống hạm, máy bay ném bom chiến lược. Nếu chỉ xét so sánh với Việt Nam hay Philippines, Bắc Kinh đủ khả năng chiếm thêm một số thực thể.

• Rủi ro răn đe: Tuy nhiên, khác với năm 1974 hoặc 1988, hiện nay tình hình đã thay đổi:

  • Việt Nam có quan hệ quốc phòng ngày càng sâu với Mỹ, Nhật, Ấn, Úc.

  • Philippines ký Hiệp ước phòng thủ chung 1951 với Mỹ, được chính quyền Marcos Jr. tận dụng để tăng sự hiện diện của quân đội Mỹ ngay tại Luzon và Palawan, sát Trường Sa.

  • Một hành động quân sự công khai sẽ gần như chắc chắn kích hoạt phản ứng quân sự–chính trị từ Washington.

Điều này khiến Trung Cộng  phải cân nhắc: lợi ích thu được từ việc chiếm một vài bãi đá nhỏ không cân xứng với nguy cơ đối đầu trực tiếp với Mỹ và làm mất ổn định toàn bộ khu vực.

3. Bối cảnh quốc tế và tính toán rủi ro

• Chiến lược “song đấu” của Tập: Bắc Kinh hiện đang phải đối phó với Mỹ trên nhiều mặt trận: công nghệ, Đài Loan, thương mại. Nếu mở thêm một mặt trận nóng tại Biển Đông, Trung Cộng  sẽ tự đẩy mình vào thế bị bao vây toàn diện.

• Khủng hoảng nội bộ: Kinh tế Trung Cộng  tăng trưởng chậm lại, nợ công và bất động sản khủng hoảng, xã hội bất mãn. Bắc Kinh có thể tận dụng chủ nghĩa dân tộc biển đảo để chuyển hướng dư luận. Tuy nhiên, thay vì chiến tranh quy mô lớn, họ có xu hướng leo thang có kiểm soát: đâm va tàu, phun vòi rồng, phong tỏa bãi cạn – những bước gây áp lực nhưng tránh vượt ngưỡng kích hoạt can thiệp quân sự của Mỹ.

• Phản ứng ASEAN: Tuy ASEAN yếu trong tập hợp sức mạnh, nhưng nếu Trung Cộng  tấn công trực diện, làn sóng chống Trung ở Đông Nam Á sẽ dâng cao, làm suy yếu sáng kiến “Vành đai – Con đường” và các lợi ích ngoại giao khác.

4. Phán đoán

• Khả năng dùng vũ lực công khai, chiếm thêm đảo/đá ở Hoàng Sa–Trường Sa trong 2–3 năm tới: Thấp (10–20%). Vì Trung Cộng  khó chấp nhận rủi ro đụng độ Mỹ–Philippines hoặc Việt Nam khi chưa giải quyết xong vấn đề Đài Loan.

• Khả năng gia tăng “chiến tranh vùng xám” (cưỡng ép bằng tàu hải cảnh, dân quân biển, phong tỏa, xây dựng mới trên bãi chìm): Rất cao (70–80%). Đây là kịch bản Trung Cộng  đang thực hiện hàng ngày, vì nó vừa tạo áp lực, vừa tránh đụng độ quân sự toàn diện.

• Khả năng đánh nhanh, chiếm chớp nhoáng một bãi đá nhỏ khi tình hình quốc tế thuận lợi (ví dụ Mỹ bận ở Trung Đông hoặc bầu cử): Trung bình (30–40%). Đây là kịch bản “thời cơ vàng” mà Bắc Kinh có thể tính toán.

Trung Cộng sẵn sàng dùng vũ lực nếu thấy rủi ro thấp và lợi ích chiến lược lớn, nhưng trong tương lai gần, khả năng họ mở hẳn một trận đánh chiếm đảo ở Hoàng Sa hay Trường Sa là không cao. Thay vào đó, Bắc Kinh sẽ tiếp tục:

• Leo thang vùng xám, gây tổn thất dần dần cho Việt Nam và Philippines.

• Củng cố pháp lý – hành chính (lập khu hành chính, đổi tên biển, bản đồ).

• Phân hóa quan hệ ASEAN, ngăn đối phương hình thành mặt trận chung.

Tóm lại, nguy cơ chiến tranh lớn tại Biển Đông chưa cận kề, nhưng nguy cơ xói mòn chủ quyền từng bước thì hiện hữu hàng ngày với sự quyết đoán ngày càng gia tăng của Trung Cộng.

Hoa Thịnh Đốn, ngày 22 Tháng Chín 2025

Đặng Đình Mạnh