SANAE TAKAICHI VÀ KỶ NGUYÊN MỚI CỦA CHÍNH TRỊ NHẬT BẢN

Một tuyên bố làm rung chuyển khu vực

 

Tuyên bố của Tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi rằng Tokyo có thể xem cuộc tấn công quân sự vào Đài Loan là “tình huống khủng hoảng sinh tồn quốc gia”, cho phép Nhật Bản thực thi quyền phòng vệ tập thể, không chỉ là một phát ngôn chính trị, mà là một bước ngoặt lịch sử trong chính sách an ninh của Nhật sau Thế chiến II.

 

Đây là lần đầu tiên một Thủ tướng Nhật đương nhiệm công khai khẳng định khả năng tham chiến nếu Trung Cộng tấn công Đài Loan. Lời nói của bà Takaichi – một chính khách bảo thủ nổi tiếng, từng là Bộ trưởng Truyền thông và thân cận với cố Thủ tướng Shinzo Abe – đã phá vỡ ranh giới mơ hồ mà Tokyo từng duy trì suốt nhiều thập niên: “quan tâm sâu sắc đến hòa bình eo biển Đài Loan” nhưng “không can dự quân sự”.

 

Giờ đây, dưới thời Takaichi, Nhật Bản chính thức đặt mình vào vị thế sẵn sàng hành động, đồng nghĩa với việc Bắc Kinh phải tính đến nguy cơ một mặt trận quân sự ba hướng: Đài Loan, Mỹ và Nhật cùng phối hợp phòng vệ.

 

“Tình huống khủng hoảng sinh tồn quốc gia”, chìa khóa pháp lý cho quyền tham chiến

 

Cụm từ “Tình huống khủng hoảng sinh tồn quốc gia” không phải là khẩu hiệu chính trị, mà là thuật ngữ pháp lý trong Hiến pháp và Luật An ninh của Nhật được thông qua năm 2015, dưới thời Thủ tướng Abe.

 

Theo đó, Nhật Bản – dù bị ràng buộc bởi Hiến pháp hòa bình (Điều 9) – vẫn có quyền sử dụng vũ lực nếu an ninh của nước khác thân thiện bị đe dọa mà điều đó trực tiếp đe dọa sự tồn tại của Nhật.

 

Tức là, nếu Đài Loan, đối tác kinh tế và đồng minh chiến lược phi chính thức bị tấn công, Nhật có thể xem đó là mối nguy trực tiếp đối với chính mình.

 

Bà Takaichi đã khéo léo dựa trên cơ sở này để hợp pháp hóa một khả năng từng bị xem là “vùng cấm”: “Nếu tàu chiến Trung Cộng phong tỏa Đài Loan, các tuyến hàng hải sống còn của Nhật Bản sẽ bị cắt đứt. Đó là tình huống khủng hoảng sinh tồn.”

 

Với lời tuyên bố ấy, Thủ tướng Nhật không chỉ cảnh báo Trung Cộng, mà còn chính thức kích hoạt cơ chế liên kết phòng vệ với Mỹ, đồng thời báo hiệu cho Đài Bắc rằng họ không đơn độc.

 

Phản ứng từ Bắc Kinh và sự sụp đổ của ngụy biện “phản ứng ngoại giao”

 

Điều bất ngờ nhất không nằm ở Tokyo, mà đến từ Osaka, nơi Tổng Lãnh sự Trung Cộng Xue Jian đăng trên mạng xã hội X (Twitter) lời đe dọa trực tiếp nhắm vào Thủ tướng Nhật, như sau: “Cái cổ dơ bẩn này phải bị chặt ngay, không được do dự. Cô đã sẵn sàng chưa?”

 

Dù bài đăng bị xóa chỉ sau hai giờ, nhưng ảnh chụp lan truyền khắp mạng xã hội Nhật, gây phẫn nộ tột độ. Hàng chục ngàn người ký tên yêu cầu trục xuất lập tức nhà ngoại giao này.

 

Tokyo lập tức gửi công hàm phản đối chính thức tới Bắc Kinh, gọi đây là “hành động không thể chấp nhận trong quan hệ ngoại giao văn minh”. Lãnh sự quán Trung Cộng tại Osaka im lặng, và chính phủ Trung Cộng, tính đến nay, vẫn chưa có phản ứng công khai.

 

Sự im lặng ấy, trong con mắt người Nhật, là sự đồng lõa ngầm, cho thấy thái độ hung hăng của Bắc Kinh không chỉ trên chiến trường, mà cả trong ứng xử ngoại giao.

 

Nữ thủ tướng đầu tiên và tinh thần “chủ quyền bình đẳng”

 

Đối với người dân Nhật, bà Sanae Takaichi là biểu tượng của sự hồi sinh tinh thần độc lập quốc gia. Xuất thân từ Nara, từng bị xem là “diều hâu” trong chính trị, bà Takaichi thẳng thắn ủng hộ sửa đổi Điều 9 Hiến pháp, cho phép quân đội Nhật được quyền tự vệ đầy đủ như mọi quốc gia khác.

 

Trong bài phát biểu đầu tiên tại Quốc hội sau khi nhậm chức, bà nhấn mạnh: “Nhật Bản không muốn chiến tranh. Nhưng chúng ta sẽ không để hòa bình bị định nghĩa bằng sự im lặng trước đe dọa”.

 

Câu nói ấy phản chiếu sự thay đổi căn bản trong nhận thức của xã hội Nhật sau ba thập kỷ bị Trung Cộng vượt qua về kinh tế và liên tục bị đe dọa chủ quyền quanh quần đảo Senkaku.

 

Đối với người dân, sự cứng rắn của bà Takaichi không phải là hiếu chiến, mà là tự tôn.

 

Thông điệp gửi tới Washington và Đài Bắc

 

Tuyên bố của bà Takaichi cũng là thông điệp rõ ràng gửi tới Mỹ và Đài Loan: Nhật Bản sẽ không “đứng ngoài” nếu kịch bản xấu nhất xảy ra.

 

Điều này mang ý nghĩa chiến lược to lớn: trong trường hợp Trung Cộng phong tỏa Đài Loan, các căn cứ của Mỹ tại Okinawa và Kyushu có thể được phép sử dụng làm hậu cứ chiến lược cho cả Mỹ và Nhật.

 

Đồng thời, Nhật Bản có thể triển khai tàu khu trục Aegis và máy bay P-1 săn ngầm để bảo vệ tuyến vận tải năng lượng qua eo biển Miyako, con đường huyết mạch nối Biển Hoa Đông với Thái Bình Dương.

 

Tức là, chiến tranh Đài Loan nếu xảy ra, sẽ không còn là chuyện “nội bộ Trung Hoa”, mà là chiến tranh khu vực.

 

Đó cũng là thông điệp bà Takaichi muốn gửi đi: sự an nguy của Đài Loan chính là thước đo an ninh của toàn Đông Á.

 

Khi “ngoại giao sói lang” của Trung Cộng phản tác dụng

 

Hành vi của Tổng lãnh sự Xue Jian thực chất là một phần của chiến thuật “ngoại giao sói chiến” (wolf warrior diplomacy) mà Bắc Kinh theo đuổi từ thời Tập Cận Bình. Nhưng trong trường hợp này, nó phản tác dụng hoàn toàn.

 

Thay vì khiến Tokyo chùn bước, nó kích hoạt làn sóng đoàn kết nội địa chưa từng có. Các đảng đối lập, vốn thường chỉ trích chính sách quốc phòng cứng rắn, nay đều lên tiếng ủng hộ Thủ tướng. Báo chí và mạng xã hội Nhật đồng loạt lên án Bắc Kinh, coi đây là hành vi đe dọa chủ quyền quốc gia Nhật Bản.

 

Một nhà ngoại giao Nhật kỳ cựu bình luận trên NHK: “Nếu Bắc Kinh nghĩ rằng đe dọa cá nhân có thể làm Nhật sợ hãi, họ đã sai lầm nghiêm trọng. Họ vừa giúp Thủ tướng Takaichi củng cố vị thế mạnh nhất trong lòng người dân.”

 

Thông điệp gửi tới thế giới, Nhật Bản đã trở lại

 

Từ Thế chiến II đến nay, Nhật Bản luôn phải sống trong “cái bóng” của quá khứ bại trận, buộc phải dựa vào ô bảo hộ quân sự của Mỹ. Nhưng tuyên bố của Thủ tướng Takaichi cho thấy một Nhật Bản đã sẵn sàng gánh trách nhiệm lớn hơn trong an ninh khu vực.

 

Cùng với việc tăng ngân sách quốc phòng lên 2% GDP và hợp tác sâu với NATO, Tokyo đang gửi đi tín hiệu rằng trật tự hậu chiến ở Đông Á đang thay đổi: Nhật không còn là “đối tác kinh tế ôn hòa”, mà là một cường quốc phòng vệ có tiếng nói chiến lược toàn cầu.

 

Kết luận: Khi phụ nữ dẫn dắt thời đại 

 

Bà Sanae Takaichi là nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, nhưng bà bước lên vũ đài không bằng hình ảnh mềm mỏng, mà bằng ý chí thép của một quốc gia từng bị kìm hãm quá lâu.

 

Tuyên bố sẵn sàng bảo vệ Đài Loan không chỉ là lời khẳng định về an ninh, mà còn là tuyên ngôn chính trị của một Nhật Bản mới, dám đối diện, dám hành động và dám bảo vệ giá trị tự do.

 

Nếu chiến tranh Đài Loan là thước đo bản lĩnh của khu vực, thì phát biểu của bà Takaichi chính là lời mở đầu cho một kỷ nguyên mà Tokyo không còn im lặng và thụ động nữa.

 

Và trong kỷ nguyên ấy, mỗi lời đe dọa từ Bắc Kinh chỉ càng khiến nước Nhật đoàn kết hơn, mạnh mẽ hơn và tự tin hơn trên con đường trở lại vị thế cường quốc toàn cầu, không chỉ trong kinh tế, mà là trong quân sự, điều sẽ khiến cho những cái đầu nóng của Trung Cộng phải đắn đo nhiều khi muốn biến giấc mộng Trung Hoa là “thu hồi Đài Loan” thành sự thật.

 

Hoa Thịnh Đốn, ngày 10 Tháng Mười Một 2025

Đặng Đình Mạnh