Luật sư Đặng Đình Mạnh

Trong bức tranh an ninh khu vực Biển Đông, Phi Luật Tân từ lâu bị xem là “mắt xích yếu” về quân sự so với Trung Cộng – một cường quốc đang đẩy mạnh quân sự hóa và áp đặt yêu sách chủ quyền bằng sức mạnh hải quân. Tuy nhiên, cách nhìn đó ngày càng trở nên lỗi thời. Dưới thời Tổng thống Ferdinand Marcos Jr., Phi Luật Tân không còn theo đuổi ảo tưởng “trung lập mềm” mà đang từng bước tái cấu trúc năng lực quân sự theo hướng liên minh – răn đe – phòng thủ bất đối xứng, đủ để tạo ra chi phí chiến lược đáng kể cho Trung Cộng nếu xung đột leo thang.

Điểm yếu truyền thống: Thực lực hải quân hạn chế nhưng không vô dụng

Không thể phủ nhận một thực tế: nếu so sánh thuần túy về số lượng tàu chiến, tàu ngầm, tàu sân bay hay hỏa tiễn tầm xa, Hải quân Phi Luật Tân hoàn toàn lép vế trước Hải quân Trung Cộng (PLAN). Phi Luật Tân không có tàu ngầm, không có hỏa tiễn đạn đạo, không sở hữu lực lượng hải quân viễn dương.

Tuy nhiên, so sánh kiểu “đếm tàu” này lại bỏ qua bản chất của xung đột Biển Đông, nơi không đòi hỏi khả năng đánh chiếm lục địa hay hải chiến tổng lực, mà chủ yếu là:

• Bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế (EEZ)

• Ngăn chặn cưỡng ép “vùng xám”

• Răn đe leo thang bằng chi phí chính trị – quân sự

Trong bối cảnh đó, Phi Luật Tân không cần mạnh hơn Trung Cộng, mà chỉ cần đủ mạnh để Trung Cộng không thể dễ dàng hành động mà không trả giá.

Chiến lược phòng thủ bất đối xứng: “Lấy yếu thắng mạnh”

Phi Luật Tân đang từng bước xây dựng mô hình phòng thủ bất đối xứng, tương tự Đài Loan, dựa trên ba trụ cột:

Thứ nhất, tăng cường năng lực chống tiếp cận ven bờ.

Việc Phi Luật Tân mua và triển khai hỏa tiễn BrahMos (Ấn Độ) là bước ngoặt chiến lược. Với tầm bắn hàng trăm km, BrahMos cho phép Phi Luật Tân:

• Đe dọa trực tiếp tàu chiến Trung Cộng tiến sâu vào EEZ

• Biến các căn cứ tiền tiêu thành “vùng rủi ro cao”

• Nâng ngưỡng leo thang quân sự

Một tàu Trung Cộng bị đánh chìm không chỉ là tổn thất quân sự, mà còn là đòn giáng chính trị – tâm lý nghiêm trọng đối với Bắc Kinh.

Thứ hai, hiện đại hóa không quân và giám sát biển.

Phi Luật Tân đầu tư mạnh vào radar, máy bay trinh sát, UAV, và từng bước nâng cấp không quân để bảo vệ không phận biển. Trong chiến tranh hiện đại, nhận thức tình huống (situational awareness) đôi khi quan trọng hơn hỏa lực.

Thứ ba, phân tán lực lượng và tăng tính sống còn.

Thay vì tập trung vào các căn cứ lớn dễ bị tấn công, Phi Luật Tân hướng tới mạng lưới căn cứ nhỏ, linh hoạt, khiến đối phương khó vô hiệu hóa trong đòn đánh đầu tiên.

Lợi thế chiến lược lớn nhất: Liên minh với Hoa Kỳ và các cường quốc dân chủ

Nếu chỉ nhìn vào sức mạnh nội tại, Phi Luật Tân có thể bị xem là “yếu”. Nhưng nếu nhìn trong hệ sinh thái liên minh, Phi Luật Tân lại là một quân cờ chiến lược quan trọng.

Hiệp ước Phòng thủ Chung Mỹ–Phi Luật Tân (MDT), cùng với việc mở rộng các căn cứ theo EDCA, cho phép:

• Quân đội Mỹ hiện diện luân phiên sát Biển Đông

• Tăng tốc khả năng tiếp viện trong khủng hoảng

• Khiến mọi hành động quân sự của Trung Cộng đối với Phi Luật Tân đều mang nguy cơ đối đầu với Mỹ

Ngoài Mỹ, Phi Luật Tân còn mở rộng hợp tác với:

• Nhật Bản (tuần tra, huấn luyện, viện trợ tàu tuần duyên)

• Úc (diễn tập chung)

• Pháp, Canada, EU (hiện diện hàng hải)

Điều này biến Phi Luật Tân từ một quốc gia đơn lẻ thành điểm tựa pháp lý – quân sự của trật tự hàng hải quốc tế.

Trung Cộng mạnh, nhưng không “toàn năng”

Hải quân Trung Cộng có ưu thế về quy mô, nhưng cũng tồn tại những hạn chế chiến lược:

• Phụ thuộc vào các tuyến tiếp vận dài

• Nhạy cảm với tổn thất nhân mạng và hình ảnh quốc tế

• Ngại xung đột trực tiếp với liên minh do Mỹ dẫn đầu

Đặc biệt, Trung Cộng đang sử dụng chiến thuật “vùng xám” – tàu dân quân, hải cảnh – thay vì chiến hạm, cho thấy Bắc Kinh chưa sẵn sàng trả giá cho chiến tranh thực sự.

Triển vọng tương lai: Phi Luật Tân không tìm chiến tranh, nhưng không còn sợ hãi

Phi Luật Tân không có tham vọng trở thành cường quốc quân sự. Mục tiêu của Manila là rõ ràng:

• Bảo vệ chủ quyền theo luật quốc tế

• Duy trì hòa bình bằng răn đe

• Buộc Trung Cộng phải cân nhắc kỹ trước mọi hành động cưỡng ép

Trong cán cân sức mạnh hiện nay, Phi Luật Tân có thể không thắng Trung Cộng trong một cuộc chiến tổng lực, nhưng hoàn toàn có khả năng khiến Trung Cộng không thể chiến thắng nhanh, rẻ và “không tổn thất”. Và trong chiến lược, chỉ riêng điều đó đã là một thành công lớn.

Viết từ Hoa Thịnh Đốn, ngày 14 Tháng Mười Hai 2025